Freijtag-orgel OOstwold
"Dit Orgel, ’t welk in netheid en sierlykheid boven andere uitmunt (...)."
Het mysterie van de verdwenen orgelbank
Bij de restauratie van 1989 kreeg de organist een nieuwe zitplaats. De oude orgelbank was door organist Nieman dusdanig veranderd dat orgelmaker De Graaf het weinig zinvol achtte deze te restaureren. Adviseur Klaas Bolt vond de oude orgelbank bovendien maar een onhandig vehikel, zo vertelde De Graaf later. Er moest een nieuwe eiken bank worden gemaakt; het oude exemplaar werd afgevoerd naar de werkplaats van de orgelmaker in Leusden.
Bij het ontwerp van de bank liet de orgelmaker zich inspireren door het origineel, maar hij gaf er wel een heel eigen draai aan. De zitplank bijvoorbeeld werd bijna 40 centimeter langer en zeven centimeter breder dan het origineel. De poten werden recht gemaakt, terwijl die van het origineel schuin waren geplaatst. De bank oogde veel forser dan het origineel. Dit effect werd nog versterkt doordat de ruimte rondom de speeltafelbeperkt is.
De nieuwe bank was solide gemaakt van goed gedroogd eikenhout. Wel waren er eind jaren ’90 enkele aanpassingen nodig, omdat de balk onder de zitplank los was geraakt en elke keer een piepend geluid veroorzaakte als de organist zich verroerde. Eén en ander was eenvoudig te verhelpen door aan weerszijden van de balk klosjes te schroeven die de balk op zijn plek hielden.
Orgelmaker De Graaf vertelde eens dat hij de oude orgelbank van Oostwold jarenlang onaangeroerd in zijn werkplaats had laten staan. Een goede vriend, die meubelmaker was, had wel eens aangeboden om de bank op te knappen, maar het was er eigenlijk nooit van gekomen. Totdat De Graaf in 2001 een restauratieklus in Niehove kreeg en er daar een nieuwe orgelbank nodig was. De Oostwolder bank werd alsnog onder handen genomen en verhuisde naar Niehove.
In het kader van het 200-jarigbestaan van het Freijtag-orgel van Oostwold is begin 2011 contact gezocht met de Stichting Oude Groninger Kerken (SOGK), de eigenaar van de kerk van Niehove. Nadat zij had overlegd met de plaatselijke commissie Niehove bleek dat een terugkeer van de oude bank naar Oostwold mogelijk was. De bank van De Graaf uit Oostwold zou dan in Niehove kunnen worden geplaatst. Aldus geschiedde en zo heeft Oostwold sinds februari 2011 na een afwezigheid van 24 jaar zijn oude Freijtag-orgelbank weer terug.
